СКАЧАТЬ ДОКУМЕНТ

1. «Білім беру ұйымдарында ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды тәрбиелеу мен дамытуда педагог-ассистенттердің педагогтармен және ата-аналармен тиімді өзара әрекеттесуі» педагог-ассистенттердің біліктілігін арттыру курсының білім беру бағдарламасы (бұдан әрі-Бағдарлама) инклюзивті білім беру жағдайында ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалармен (бұдан әрі – ЕБҚ) жұмыс істейтін педагог-ассистенттердің оқыту процесін реттейді.

2. Оқыту кезінде мінез-құлқында қиындықтары бар аутизм спектрі бұзылған балаларды сүйемелдеу үшін мамандар даярлаудың өзектілігі алғаш рет педагогтың кәсіби стандартында «Педагог ассистент» мамандығының карточкасын енгізуге әкелді. Ұлттық құрылтайдың IV отырысында Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев ЕБҚ бар әрбір балаға толыққанды білім алу үшін тең мүмкіндіктер берудің маңыздылығын ерекше атап өтті.

Бұл ЕБҚ бар балаларға сапалы кешенді қолдау көрсету үшін кәсіби құзыреттілігі бар педагог кадрларды даярлауды да, олардың біліктілігін арттыруды да жетілдіру қажеттілігін көрсетеді.

ЕБҚ бар балаларға білім беру үшін арнайы жағдайлар жасау БҰҰ-ның «Бала құқықтары туралы» Конвенциясына сәйкес Қазақстанның халықаралық міндеттемелері шеңберінде мемлекеттік білім беру саясатында басым бағыт болып табылады, сондай-ақ «Білім туралы» Қазақстан Республикасының Заңында, «Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары туралы» Заңда, Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне инклюзивті білім беру мәселелері бойынша толықтырулар енгізу туралы» және заңға тәуелді нормативтік-құқықтық құжаттарда қаластырылған.

Сонымен қатар, Қазақстанда инклюзивті білім беруді дамытуға бағытталған бірқатар мемлекеттік бағдарламалар мен стратегиялар іске асырылуда. Қазақстан Республикасында мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік білім беруді дамытудың 2023-2029 жылдарға арналған тұжырымдамасында балалардың жайлы және қауіпсіз болуын қамтамасыз ететін инфрақұрылым, меншік нысандары мен ведомстволық бағыныстылығына қарамастан балалардың инклюзивтілігін, даралығы мен ерекшеліктерін қолдауды қамтамасыз ететін білім беру кеңістігін құру көрсетілген.

3. Бағдарламаның практикалық қажеттілігі келесі негізгі факторларға негізделген.

Біріншіден, Қазақстанда ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалар санының өсуі байқалады. Бұл сын-қатер оқыту мен тәрбиелеу әдістерін бейімдеуді, жалпы білім беру жүйесінде ЕБҚ бар балаларды арнайы қолдауды, сондай-ақ олармен жұмыс істейтін мамандардың құзыреттерін кәсіби дамытуды талап етеді.

Екіншіден, ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалар санының өсуі арасында әлеуметтік-эмоционалды өзара әрекеттесу қиындықтары бар балалар санының артуы, жағымсыз мінез-құлықтың әртүрлі көріністері байқалады. Оқытудың осындай қиындықтары бар балаларды жалпы білім беру процесіне қосу проблемаларын шешу педагог-ассистенттердің білім беру ұйымдарының штаттық кестесіне енгізу болып табылады. Бұл мамандар сыныптағы мұғаліммен бірлесіп, Ата-аналармен белсенді қарым-қатынас жасай отырып, ыңғайлы білім беру ортасын құру арқылы ЕБҚ бар балаға қолдау көрсетуі керек. Баланың білім беру қажеттіліктеріне сәйкес сапалы білім беру мен әлеуметтік қолдауды қамтамасыз ету үшін педагог-ассистенттер білім беру процесінің әртүрлі қатысушыларымен тиімді өзара іс-қимыл жасау үшін тиісті құзыреттерге ие болуы тиіс.

Үшіншіден, ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды арнайы психологиялық-педагогикалық қолдау ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды оқытуда отбасылық-орталықтандырылған тәсілді сақтай отырып, неғұрлым нәтижелі болатындығын ескеру маңызды. Отбасы өз баласымен белсенді өзара әрекеттесуге қосылуы керек, отбасылық тәрбие жағдайында инклюзивті білім берудегі мінез-құлық проблемалары бар балада психологиялық-педагогикалық қолдау мамандары қалыптастырған әлеуметтік-коммуникативті дағдылар бекітіледі. Кәсіби қызмет аясында педагог-ассистенттер мінез-құлқы қиын балаларға қолдау көрсететінін ескере отырып, сабақта мінез-құлық теориясы мен қажетсіз мінез-құлықты түзетудің практикалық дағдылары туралы түсініктерді кеңейту қажет.

Біліктілікті арттыру курсы шеңберінде инклюзивті білім беру жағдайында баланы сүйемелдеу мен қолдаудың бірыңғай стратегиясын әзірлеу және іске асыру үшін мінез-құлық проблемалары бар балалары бар ата-аналармен қарым-қатынастың тиімді әдістеріне педагог-ассистенттерді оқыту көзделген. ЕБҚ бар баламен жұмыс істеуде қажетті нәтижеге тез қол жеткізудің кілті педагогикалық процеске қатысу, ата-аналардың баламен және мамандармен белсенді өзара әрекеттесуі болып табылатыны белгілі.

«Білім беру ұйымдарында ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды тәрбиелеу мен дамытуда педагог-ассистенттердің педагогтармен және ата-аналармен тиімді өзара әрекеттесуі» біліктілікті арттыру бағдарламасы білім беру ұйымдарында инклюзивті практиканың сұранысына сәйкес әзірленді және педагог-ассистенттердің мінез-құлық бұзылыстары бар балалармен жұмыс істеу және қатысушылармен тиімді өзара іс-қимылды ұйымдастыру бойынша кәсіби дағдыларын дамытуға бағытталған.

Педагог-ассистенттердің біліктілігін арттыру курсы олардың кәсіби құзыреттіліктерін дамытуға, ерекше қажеттіліктері бар балалардың білім беру сапасын арттыруға, педагогтар мен ата-аналардың өзара іс-қимылын нығайтуға ықпал етеді, бұл көбінесе мұндай балаларды қоғамға табысты әлеуметтендіру және ықпалдастыру үшін қажет.

Қазақстанда педагог-ассистенттердің біліктілігін арттыруға бағытталған қолданыстағы бағдарламалардың көпшілігі инклюзивті білім берудің жалпы аспектілеріне назар аударады. Осыған байланысты педагог қызметкерлер мен ата-аналардың өзара іс-қимылына назар аудару қажет.

4. Бағдарламаның бірегейлігі балаларды қолдаудың заманауи ғылыми негізделген әдістері мен тиімді коммуникативті әдістерінің элементтерін біріктіруді баса көрсететін, сондай-ақ педагог-ассистенттерге үздіксіз кәсіби даму құзыреттілігін арттыруға мүмкіндік беретін оның тәжірибеге бағытталған тәсілінде.

Педагог-ассистент білім беру ұйымдарындағы салыстырмалы түрде жаңа штат бірлігі екенін назарға ала отырып, құзыреттерді кәсіби дамыту бағдарламалары өзекті және ерекше сұранысқа ие.

Бағдарлама педагог-ассистенттердің білім беру сапасын және барынша әлеуметтенуін қамтамасыз ету үшін ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалармен жұмыс істеу үшін қажетті кәсіби дағдыларын кеңейтуге және дамытуға бағытталған.